Toạ đàm “Đưa drone trở thành trợ thủ đắc lực của nhà nông”

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành nông nghiệp Việt Nam, ứng dụng máy bay không người lái (drone) đã và đang tạo bước đột phá. Ngày 19/9 vừa qua, tại toà soạn báo Dân Việt, tọa đàm “Đưa drone trở thành trợ thủ đắc lực của nhà nông” do Báo Dân Việt phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật (Bộ NN&MT) và Hiệp hội CropLife Việt Nam tổ chức đã ghi nhận sự tham gia, chia sẻ kinh nghiệm từ các chuyên gia đầu ngành:

• Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV – Bộ Nông nghiệp và Môi trường
• Bà Bùi Thanh Hương, Trưởng phòng Quản lý thuốc BVTV, Cục Trồng trọt và BVTV
• Ông Đặng Quốc Thắng, Trưởng nhóm Drone, CropLife Việt Nam
• Ông Phan Thanh Trung, Giám đốc Kinh doanh Công ty CP Thiết bị bay AgriDrone

Lợi ích, hiệu quả vượt trội và thực tiễn ứng dụng

Từ năm 2017, drone bắt đầu xuất hiện tại Đồng bằng sông Cửu Long, đến nay đã lan rộng khắp các vùng miền. Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV – Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: “Các công nghệ mới như AI, ứng dụng 4.0 đều được triển khai mạnh mẽ trong ngành trồng trọt, giúp phòng trừ sâu bệnh, tiết kiệm nước và vật tư, nhất là tại vùng sâu vùng xa hoặc cây trồng tán cao. Drone thực sự hiệu quả ở mô hình sản xuất quy mô lớn, vì vậy Cục luôn khuyến khích nông dân liên kết, hình thành vùng sản xuất tập trung để tối đa hóa lợi ích công nghệ.”

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và BVTV – Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Hiện nay ứng dụng chủ đạo của drone là phun thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), tưới nước chính xác, giám sát mùa vụ, thậm chí gieo hạt, bón phân. Bà Bùi Thanh Hương Trưởng phòng Quản lý thuốc BVTV, Cục Trồng trọt và BVTV cho biết: “Drone giúp nông dân tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, tiết kiệm 20-30% lượng thuốc, giảm đến 90% nhân lực, đảm bảo an toàn môi trường, chi phí hợp lý với diện tích lớn.”

Ước tính cuối năm 2024-đầu 2025, đã có trên 6.000 drone được đưa vào thực tế sản xuất, chủ yếu tập trung tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long và ngày càng lan tỏa. Nhiều nông dân đầu tư drone cá nhân để phục vụ sản xuất và hỗ trợ cộng đồng, chia sẻ gánh nặng lao động khi tình trạng thiếu nhân lực ngày càng phổ biến.

Dịch vụ bay phát triển, mở ra xu thế sản xuất mới

Không chỉ tự đầu tư, nhiều đội dịch vụ drone ra đời – đặc biệt ở Tây Nam Bộ – đáp ứng nhanh mùa vụ, diện tích lớn. Ông Phan Thanh Trung, Giám đốc Kinh doanh Công ty CP thiết bị bay AgriDrone phân tích: “Tổ dịch vụ drone ra đời là lời giải cho bài toán thiếu lao động. Mỗi máy có thể thay 3-4 nhân công, tổ drone giúp đồng bộ khâu gieo phun, tối ưu chi phí, đảm bảo tiến độ mùa vụ và tạo nghề mới cho lao động địa phương.”

Một số địa phương như An Giang, Đồng Tháp, đội dịch vụ sở hữu hàng chục drone, phục vụ từ 2.000-3.000 ha lúa, 500-600 ha cây ăn trái/năm. Nhờ vậy, không chỉ giải quyết thiếu nhân lực lúc cao điểm mà còn nâng cao năng suất, giúp hình thành hợp tác liên kết sản xuất quy mô lớn, chuyên nghiệp hóa ngành nông nghiệp bản địa.

Thách thức về chính sách, đào tạo và vận hành

Dù tính hiệu quả rõ rệt, việc mở rộng drone tại Việt Nam còn gặp những rào cản như chi phí đầu tư ban đầu, đặc biệt đối với các nông hộ nhỏ lẻ tại miền Bắc/miền Trung; thiếu nhân lực kỹ thuật, thiếu quy trình vận hành chuyên nghiệp. “Việc ứng dụng drone trong nông nghiệp phải tuân thủ đồng thời các quy định về an toàn bay, an toàn vật tư nông nghiệp. Về cơ bản, khung pháp lý đã có nhưng vẫn cần liên tục cập nhật, phổ biến rộng khắp tới từng nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã,” bà Bùi Thanh Hương nhấn mạnh.

Trước khi đầu tư drone, bà con cần tìm hiểu và tuân thủ đầy đủ quy định hiện hành liên quan đến việc vận hành drone trong nông nghiệp, bao gồm:

• Đối với thiết bị bay (UAV/drone): Phải được đăng ký, xin phép bay và tuân thủ quy định của Bộ Quốc phòng về độ cao cũng như khu vực bay.
• Đối với thuốc BVTV: Chỉ được sử dụng các loại thuốc có tên thương phẩm nằm trong Danh mục thuốc BVTV được phép tại Việt Nam được và được Cục Trồng trọt và BVTV cấp Giấy chứng nhận đăng ký thuốc BVTV phun bằng UAV.
• Đối với người vận hành: cần được tập huấn và có giấy phép điều khiển thiết bị bay theo quy định hiện hành, đồng thời hiểu rõ và tuân thủ các quy định về không phận, khu vực bay và nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV an toàn.

Bà Bùi Thanh Hương đề xuất cần cải tiến, rà soát thêm các văn bản pháp luật, bổ sung thêm các quy trình phù hợp để nâng cao hiệu quả ứng dụng drone trong sản xuất nông nghiệp.

Để đảm bảo việc ứng dụng drone vào canh tác hiệu quả, trong thời gian tới, Cục TT&BVTV sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các quy định liên quan đến kỹ thuật sử dụng thuốc, giống và đưa ra các hướng dẫn cụ thể.

Một thách thức trọng tâm hiện nay là xây dựng hệ sinh thái dịch vụ hỗ trợ toàn diện, bao gồm bảo dưỡng, đào tạo, hướng dẫn kỹ thuật để nông dân có thể tiếp cận và sử dụng drone đúng quy trình, an toàn và hiệu quả. Tại Việt Nam, CropLife Việt Nam đã phối hợp với Cục TT&BVTV và Agridrone Việt Nam có thể tiếp cận và sử dụng drone đúng quy trình, an toàn và hiệu quả. Tại Việt Nam, CropLife Việt Nam đã phối hợp với Cục TT&BVTV và Agridrone Việt Nam tổ chức khóa tập huấn, cấp chứng chỉ vận hành drone cho đội ngũ cán bộ khảo nghiệm trên toàn quốc. Ngoài ra, các bên cũng không ngừng xây dựng và triển khai các chương trình tập huấn chuyên biệt về “An toàn khi phun thuốc bảo vệ thực vật bằng thiết bị bay không người lái” dành cho nông dân, cán bộ địa phương, nhằm đảm bảo ứng dụng công nghệ này một cách hiệu quả, an toàn và có trách nhiệm.

Ông Đặng Quốc Thắng, Trưởng nhóm Drone, CropLife Việt Nam cho biết video  Hướng dẫn phun thuốc BVTV bằng thiết bị bay không người lái (UAV): An toàn & Hiệu quả sẽ được đăng tải trên các kênh truyền thông chính thức của CropLife như Facebook và YouTube.

Ảnh: Khổng Chí 

Vấn đề sử dụng thuốc BVTV, an toàn môi trường

Để sử dụng drone trong phun thuốc BVTV một cách an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm, bà con cần đảm bảo ba nguyên tắc: tuân thủ đúng các quy định pháp luật, chỉ dùng thuốc có trong danh mục được phép sử dụng tại Việt Nam vàđượcphép sử dụng trên drone, tuân thủ đúng các nguyên tắc sử dụng thuốc như 4 đúng hay 5 quytắc vàng. “Drone chỉ khác cách phun, không thay đổi bản chất pha chế. Vì lượng nước sử dụng ít hơn, cần nghiên cứu vật tư đặc thù, cải tiến thiết kế vòi phun và bản đồ bay để đạt hiệu quả tối ưu,” ông Đặng Quốc Thắng, Trưởng nhóm Drone, CropLife Việt Nam lý giải.

Phun thuốc bằng drone không chỉ bảo vệ sức khỏe người lao động mà còn giảm dư lượng hóa chất cho môi trường, phát huy vai trò canh tác nông nghiệp bền vững – mục tiêu chung toàn ngành hướng tới.

Ông Phan Thanh Trung, Giám đốc Kinh doanh Công ty CP thiết bị bay AgriDrone.

Định hướng phát triển, giải pháp đồng bộ

Để drone thực sự trở thành “trợ thủ đắc lực”, các chuyên gia đồng thuận:

• Đẩy mạnh đào tạo, tập huấn vận hành, chuyển giao kỹ thuật;
• Hoàn thiện các quy định pháp lý để đảm bảo vận hành  an toàn;
• Khuyến khích liên kết sản xuất quy mô lớn,hình thành các tổ phun dịch vụ;
• Tăng cường truyền thông đa dạng hình thức;
• Hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu, cải tiến và xây dựng đội ngũ kỹ thuật;
• Có các chính sách khuyến khích, hỗ trợ nông dân.

Việc ứng dụng drone không chỉ là xu hướng thời đại mà là yêu cầu tất yếu để nâng cao năng suất, bảo vệ sức khỏe người lao động, chuyên nghiệp hóa sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi số nông nghiệp Việt Nam hiện đại. Khi cơ chế chính sách, kỹ thuật, truyền thông và các mô hình hợp tác được thúc đẩy đồng bộ, drone sẽ trở thành “trợ thủ đa năng” không thể thiếu trên đồng ruộng Việt Nam.