Tòa án Liên Bang Úc kết luận không có đủ bằng chứng chứng minh thuốc trừ cỏ Roundup gây ung thư

Nguyên đơn Kelvin McNickle, hiện 41 tuổi, đã mắc bệnh u lympho không Hodgkin. Ông đã sử dụng thuốc trừ cỏ Roundup (chứa hoạt chất glyphosate) trong 20 năm làm việc tại doanh nghiệp quản lý thảm thực vật của gia đình mình. Hơn 800 người khác đã tham gia vụ kiện tập thể lần này chống lại Bayer – công ty hóa chất và dược phẩm Đức, đồng thời cũng là nhà sản xuất Roundup. Bayer từ lâu đã khẳng định glyphosate không gây ung thư, mặc dù công ty cũng bị khởi kiện vài lần tại các toà án trên toàn thế giới.

Tòa án cũng thừa nhận cộng đồng khoa học có quan điểm trái chiều về việc liệu glyphosate có gây ung thư hay không. Trong phán quyết của mình, thẩm phán Lee đã xem xét 3 loại bằng chứng khác nhau từ nghiên cứu dịch tễ học, nghiên cứu trên động vật và bằng chứng cho thấy các cơ chế liên quan đến sự phát triển của ung thư. Tuy vậy, vào năm 2015, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã phân loại thuốc trừ cỏ glyphosate trong nhóm các chất “có khả năng gây ung thư cho con người”. Vậy chính xác thì giới khoa học nói gì về vấn đề này?

Glyphosate là gì?

Glyphosate là một trong những loại thuốc trừ cỏ được sử dụng nhiều nhất trên thế giới và đã được sử dụng trong nông nghiệp, công viên công cộng, vỉa hè, cũng như trong các khu vườn gia đình ở Úc trong hơn 40 năm qua.

Thuốc trừ cỏ dại bằng cách nhắm vào một cơ chế tác động cụ thể (ức chế sự hình thành một loại enzyme tổng hợp axid shikimic) có trong cỏ dại và một loại vi khuẩn (eubacteria), nhưng không có trên động vật (hoặc con người). Khi cùng phơi nhiễm trong một thời gian ngắn, glyphosate gây độc ít hơn so với muối ăn. Ví dụ, một người nặng 70kg sẽ tử vong khi ăn một 0,25kg muối ăntrong khi đối với glyphosate là khoảng 0,5 kg. Tuy nhiên, việc tiếp xúc lâu dài hoặc mãn tính với glyphosate mới là nguyên nhân gây ra tranh cãi.

“Có khả năng gây ung thư” cho con người nghĩa là gì?

Những người tin rằng glyphosate gây ung thư thường dẫn chứng báo cáo năm 2015 của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) khi phân loại hoạt chất trừ cỏ này là “có khả năng gây ung thư cho con người”. Báo cáo của IRAC cũng chỉ ra cơ sở cho kết luận của họ là dựa trên: “bằng chứng thuyết phục rằng chất này gây ung thư cho động vật thí nghiệm”. Tuy nhiên, trên thực tế IARC đã đưa ra kết luận dự trên lượng bằng chứng khá hẹp mà chưa xem xét đầy đủ những nghiên cứu độc lập cũng như các đánh giá của nhiều chính phủ khác đối với hoạt chất này. Bên cạnh đó, khác với các cơ quan quản lý khác, IARC luôn cảnh báo bất cứ khả năng gây ung thư nào, thay vì đánh giá dựa trên rủi ro xảy ra khả năng đó khi phơi nhiễm ở mức độ khả thi.

Báo cáo chung của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp/Tổ chức Y tế Thế giới về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) năm 2016 đã kết luận rằng glyphosate khó có khả năng gây ung thư cho con người thông qua chế độ ăn uống. Trái với kết luận chắc chắn của IARC khi cho rằng glyphosate gây ung thư ở động vật thí nghiệm, một cuộc họp chung đã kết luận: “Glyphosate không gây ung thư ở chuột nhưng không loại trừ khả năng nó có thể gây ung thư ở chuột khi dùngliều rất cao”. Cơ quan quản lý của Úc, Cơ quan Thuốc BVTV và Thuốc Thú y Úc (APVMA) đã đánh giá mức độ an toàn của glyphosate sau báo cáo của IARC và xác nhận: “không có bằng chứng đáng tin cậy nào cho thấy các sản phẩm chứa glyphosate có rủi ro gây ung thư ở người”.

Kết luận từ những nghiên cứu dịch tễ học

IARC đã xem xét 10 nghiên cứu đoàn hệ (cohort study) khác nhau – trong đó những người tham gia nghiên cứu được theo dõi trong một khoảng thời gian nhất định; cùng 9 nghiên cứu bệnh chứng – trong đó nhóm những người mắc bệnh được so sánh với nhóm không mắc bệnh nhằm xác định các nguyên nhân có thể xảy ra. Kết quả đánh giá cho thấy không có bằng chứng về mối liên quan với ung thư. Tuy nhiên, ba nghiên cứu phạm vi nhỏ khác lại cho thấy mối liên hệ giữa glyphosate với bệnh u lympho không Hodgkin, nhưng mối liên hệ này không có ý nghĩa thống kê. Nói cách khác, mối liên hệ này chỉ mang tính cách ngẫu nhiên.