Phong trào phản đối ứng dụng công nghệ sinh học (CNSH) tiếp tục cảnh báo rằng việc sử dụng cây trồng được biến đổi gen (BĐG) sẽ gây bệnh cho người tiêu dùng. Một email gần đây của Viện Công nghệ Có Trách nhiệm là ví dụ điển hình cho những tranh luận mới nhất đến từ các nhóm phản đối trong lĩnh vực này. Làm thế nào để những thông tin này vẫn tiếp tục lan truyền trước những sự thật?
“Sản phẩm BĐG có làm bạn bị bệnh không?” Đây chính là câu hỏi được đặt ra bởi Viện Công nghệ Có trách nhiệm (IRT) trong một email đáng chú ý vào ngày 25/04/2021 – kêu gọi người tiêu dùng “hướng đến một lối sống hữu cơ (organic) và định hình lại thị trường đang ngày một thay đổi”. Hơn một nghìn nghiên cứu trong vòng 25 năm qua đã giải đáp được câu hỏi của IRT. Toàn bộ tất cả những nghiên cứu đó đều đưa ra câu trả lời là “không”. Không có một bằng chứng nào dù là nhỏ nhất chứng minh rằng sản phẩm BĐG đã gây ra vấn đề về sức khoẻ đang được quan tâm.
Nhưng vì người dân trên khắp thế giới vẫn còn lo sợ về CNSH nên việc điều chỉnh các thông tin nhiễu do IRT và các nhóm phản đối khác đưa ra là vô cùng cần thiết. IRT đã đưa vào email của mình bao nhiêu thông tin sai lệch? Chúng ta hãy cùng xem xét về vấn đề này.
GMO và tỷ lệ bệnh tật gia tăng
Email của IRT dựa trên một video được sản xuất một cách tinh vi và được phát hành bởi chính họ vào năm 2019. Đoạn phim bắt đầu bằng một loạt biểu đồ thể hiện tỷ lệ gia tăng của bệnh tiểu đường, béo phì, rối loạn giấc ngủ, tâm thần phân liệt và nhiều loại bệnh khác. Sự gia tăng đáng kể của chúng ngang hàng với tốc độ tăng trưởng của việc canh tác cây trồng BĐG bắt đầu từ giữa những năm 1990.
Trong video, người tường thuật với chất giọng nghe có vẻ ảm đạm đã không đưa ra lời giải thích nào liên quan đến việc tiêu thụ cây trồng BĐG có thể gây ra bất kỳ tình trạng bệnh nào trong số những căn bệnh được đề cập ở trên — bởi vì thực chất chúng không hề gây bệnh. “Mối liên quan giữa việc tiêu thụ cây trồng BĐG và các loại bệnh chưa được chứng minh”, câu trả lời với chất giọng đều đều như ngầm thừa nhận. “Nhưng ta hãy để ý điều này: Hơn 3.250 người đã phản hồi rằng họ cảm thấy khỏe hơn sau khi chuyển sang chế độ ăn uống không sử dụng thực phẩm BĐG với phần lớn là thực phẩm hữu cơ.”
Những con số đó đến từ một cuộc khảo sát trực tuyến năm 2017 do ông Jeffery Smith, người sáng lập IRT thực hiện. Những người tham gia là những người đăng ký theo dõi trong danh sách email của ông ấy. Chúng tôi có thể bác bỏ mọi kết luận từ cuộc khảo sát gồm sáu câu hỏi ấy, nhưng nhóm hoạt động chống BĐG – GM Watch – đã che đậy những sai sót ấy khi thông báo phát hành khảo sát đó vào bốn năm trước:
Ông Smith cũng khẳng định trong bài báo của mình rằng đây là “cuộc khảo sát tự chọn của một nhóm dân số không mang tính đại diện”. Ông giải thích, “IRT là một nhóm vận động hàng đầu với mục tiêu giáo dục mọi người về sự nguy hiểm của BĐG đối với sức khỏe. Do đó, kết quả của cuộc khảo sát này chỉ giới hạn ở một nhóm dân số đã có nhận thức nhất định về cây trồng BĐG và đã được tiếp cận với các thông tin liên quan đến tác động tiêu cực của BĐG đối với sức khỏe con người. Một số những người được hỏi có thể thiên về việc cố hướng các cải thiện về sức khoẻ như một lý do củng cố việc loại bỏ các sản phẩm BĐG theo mong muốn của họ.”
Nói cách khác, các kết quả thu được khả năng là do thành kiến trong nhận thức hoặc “hiệu ứng giả dược” (placebo effect) – những người vốn dĩ có tình trạng sức khỏe từ trước và lo ngại về cây trồng BĐG, cho rằng sức khỏe của họ đã được cải thiện nhờ chuyển sang chế độ ăn thực phẩm không BĐG hoặc chế độ ăn đồ ăn hữu cơ. Tất nhiên, chúng ta không thể phân biệt được cả hai giả thuyết đó. Việc khảo sát xem mức độ cải tiện của họ như họ nhận thấy “Một vài Cải thiện nhỏ, Cải thiện vừa phải, Cải thiện đáng kể, Gần hết hoặc Phục hồi hoàn toàn” sau khi chuyển sang chế độ ăn hữu cơ cũng không phải là sự bắt đầu chính xác. Không có cách nào để định lượng những kết quả đó hoặc xác minh rằng chúng thực sự đã xảy ra.
Tuy nhiên, điều này không phải là vấn đề đối với GM Watch, mặc dù nếu nhìn nhận theo góc độ về sức mạnh đã được chứng minh về khoa học của hiệu ứng giả dược, có lý do gì để bạn có thể không thích chế độ ăn không BĐG được nhỉ? Trên hết, dường như khá hiệu quả để khai thác hiện tượng này với kết quả cuối cùng là mọi người cảm thấy tốt hơn.
Điều đó cũng tốt. Tuy nhiên, Smith đã không cố gắng xác nhận sức mạnh của hiệu ứng giả dược vào năm 2017 mà thay vào đó, ông ấy lại tập trung vào việc chỉ trích cây trồng BĐG. Đó là điều tương tự mà ông ấy vẫn đang cố gắng làm ở thời điểm hiện tại. Nhưng ông ấy không thể ngó lơ các bằng chứng từ hơn hai thập kỷ qua vì những người đăng ký nhận bản tin của ông ấy cho rằng thực phẩm hữu cơ giúp cải thiện “trí nhớ và sự tập trung” của họ.
Thuốc trừ cỏ Glyphosate: một mối nguy dự phòng
Chỉ có một lời giải thích khác mà IRT đưa ra là việc tiếp xúc với thuốc trừ cỏ glyphosate thông qua thực phẩm có thể là nguyên nhân vì glyphosate thường được kết hợp sử dụng với các loại cây CNSH có khả năng chống lại hiệu lực trừ cỏ của nó. Nhưng điều này cũng khó mà định lượng được. Những người tham gia cuộc khảo sát đã tiếp xúc với chất trừ cỏ được bao nhiêu trước khi chuyển sang ăn chế độ hữu cơ? Trừ khi họ ăn 30 bát ngũ cốc mỗi ngày, bằng không thì họ còn chẳng tiêu thụ đủ lượng glyphosate để có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của họ.
IRT có thể đưa ra bất kỳ một sự tương quan không chính xác nào mà họ muốn dựa trên các nghiên cứu sơ bộ về nuôi cấy tế bào và động vật. Nhưng nếu họ không thu thập được bất kỳ dữ liệu nào được thì thậm chí họ còn chưa thể bắt đầu được quy trình đánh giá về về tác động với sức khỏe của thuốc trừ cỏ glyphosate.
Tôi đã viết một loạt bài báo cách đây 2 năm với mục đích “chứng minh” rằng thuốc trừ cỏ glyphosate chữa được bệnh ung thư. Điều này không hề viển vông như chúng ta nghĩ. Nhưng ở đây, tối muốn minh hoạ cho các bạn thấy là việc đưa ra những kết luận không có cơ sở dựa vào các nghiên cứu mang tính “lấp liếm bằng chứng” dễ như thế nào. Bạn có thể tạo ra mối liên hệ giữa bất kỳ sự tiếp xúc với hóa chất nào và kết quả tình trạng sức khỏe nếu bạn khai thác tài liệu khoa học một cách đủ sâu cũng như bỏ qua những nghiên cứu không cần thiết để chứng minh luận điểm của bạn.
Đó là lý do tại sao những tuyên bố của IRT vẫn được coi là vô căn cứ. Và đó cũng là lý do mà chúng ta không cần phải lo lắng về việc tiêu dùng sản phẩm BĐG.
Ảnh: Tìm hiểu thêm về thực phẩm BĐG tại website: https://gmoanswers.com
Bình luận