Việc buôn bán thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) bất hợp pháp tại Châu Âu đang tăng lên một cách nhanh chóng. Những hàng hóa này có thể gây nguy hiểm cho con người và môi trường. Trong khi đó rủi ro bị bắt rất thấp và hình phạt rất nhẹ.
Năm nay, các điều tra viên đã thiết lập được một kỷ lục mới, theo Europol. Tổng lượng thuốc BVTV bất hợp pháp 1.346 tấn – gấp đôi năm ngoái – đã bị bắt giữ bởi cảnh sát trên toàn Châu Âu. Trong vòng nhiều tháng, cảnh sát từ hơn 30 quốc gia đã tiến hành kiểm tra các cửa khẩu biên giới, cảng biển, các container và các tàu chở hàng như một phần của chiến dịch “Chiếc rìu bạc” (Silver Ax). Theo Europol, lượng thuốc BVTV bất hợp pháp bị thu giữ thừa đủ để phun cho toàn bộ diện tích đất canh tác tại Đức.
Lợi nhuận cao
Cơ quan hành pháp của Liên minh Châu Âu đã thực hiện chiến dịch hàng năm với tên gọi “Chiếc rìu bạc” kể từ 2015 với mục đích truy tìm thuốc BVTV giả hoặc không được cấp phép. Năm nay, theo Europol, mục tiêu của chiến dịch là phát hiện các thuốc chlorpyrifos gây tranh cãi – đã bị cấm tại Châu Âu kể từ đầu năm nay.
Tuy nhiên, điều mà các cán bộ tham gia dự án “Chiếc rìu bạc” có thể truy tìm được chỉ là một phần nhỏ trong khối lượng giao dịch thực tế. Các nghiên cứu cho thấy sản phẩm bất hợp pháp chiếm từ 10% đến 14% toàn bộ thị trường thuốc BVTV tại Châu Âu.
“Thuốc BVTV bất hợp pháp không được thử nghiệm”
Trong khi thiệt hại về kinh tế có thể lượng hóa được, các nguy cơ tiềm ẩn đối với con người và thiên nhiên là không thể đo đếm được. Thuốc BVTV hợp pháp cần phải trải qua quá trình cấp phép kéo dài nhiều năm để xem xét các dữ liệu nghiên cứu phù hợp với quy định, nhưng thuốc BVTV bất hợp pháp thì không như vậy. “Thuốc BVTV bất hợp pháp không được thử nghiệm, đơn giản là chúng không có dữ liệu nào cả,” theo Rien van Dies từ Europol. “Các phương thuốc này có thể độc hại – có thể không độc hại đối với con người, nhưng có thể độc hại đối với loài ong – chúng ta cơ bản là không biết chắc được.”
Rủi ro bị phát hiện thấp
Theo cơ quan chức năng, từ những loại thuốc BVTV được ghi nhận từ chiến dịch “Chiếc rìu bạc” 2020, những đối tượng vi phạm có thể kiếm được hơn 90 triệu euro lợi nhuận. Ông Rien van Dies cho biết: “Rủi ro bị bắt và bị kết án là rất thấp, trong khi lợi nhuận biên của sản phẩm này là khổng lồ.”“Bạn đơn giản là không thể nhìn thấy điều gì bất ổn bằng mắt thường ở thuốc BVTV bất hợp pháp hoặc thuốc BVTV giả”, theo chia sẻ của nhà hóa học Nils Kurlemann thuộc Văn phòng Liên bang Bảo vệ Người Tiêu dùng và An toàn Thực phẩm (Federal Office for Consumer Protection and Food Safety – BVL) cho biết. Điều này khiến cho việc kiểm soát các giao dịch bất hợp pháp trở nên rất khó khăn: “Chắc chắn, thuốc BVTV bất hợp pháp chỉ có thể được nhận biết thông qua phân tích trong phòng thí nghiệm hoặc kiểm tra dữ liệu về chúng.”
Khó bị kết án và chế tài quá nhẹ
Nếu các thương nhân phạm tội bị kết án, họ không sợ phải đối mặt với các hình phạt nặng, theo nghiên cứu của BR (Bayerischer Rundfunk – một tờ báo điều tra tại Đức). Kể từ năm 2011, có tổng cộng 11 cáo buộc hình sự đã được đệ trình đối với hành vi nhập khẩu thuốc BVTV bất hợp pháp. Cho đến nay, theo BVL, không một khiếu nại nào dẫn tới kết án hình sự. “Điều này thực sự rất đáng thất vọng với các cơ quan giám sát khi đệ trình báo cáo tại đây,” Kurrlemann thừa nhận.Phỏng vấn của BR với công tố viên có trách nhiệm này cho thấy rất nhiều thủ tục tố tụng đã chấm dứt. Những gì còn lại thường là vi phạm hành chính có các khoản phạt rất nhỏ.Chuyên gia thuốc BVTV Kurlemann nghi ngờ rằng hầu như không có vụ việc nào bị kết án nào bởi chủ đề này rất phức tạp và việc điều tra được tiến hành xuyên biên giới. Theo Kurrlemann, việc các công tố viên áp dụng “biện pháp ưu tiên” trong tố tụng hình sự có thể mang lại sự cải thiện. Điều này đã có tiền lệ tại các trường hợp khác, ví dụ như sử dụng chất kích thích trong thi đấu thể thao (doping).
Các án phạt vô lý khác tại nước ngoài
Các hình phạt (đối với tội phạm này) cũng rất nhẹ tại các nước Châu Âu khác. Tại Ba Lan, một trung tâm quan trọng của thuốc BVTV bất hợp pháp, thương nhân (buôn bán thuốc BVTV bất hợp pháp) nộp phạt cho hành vi vi phạm ít hơn cả một khoản phạt tốc độ giao thông. Theo các cơ quan chức năng, một khoản phạt trung bình rơi vào khoảng 40 euro.
Chất độc trên các cánh đồng tại Bavaria
Do các sản phẩm bất hợp pháp rất hiếm khi, hoặc gần như là không thể phân biệt được với các sả phẩm được công nhận, cơ quan giám sát cần có thông tin cụ thể để tìm ra các giao dịch phạm tội. Như vào năm 2018, khi Peter Geiger, nhân viên điều tra và giám sát các giao dịch sản phẩm thuốc BVTV tại Bavaria, đã tìm ra một sản phẩm. Theo như Geiger, sản phẩm ấy đã được giới thiệu ra thị trường như một “phương thuốc kỳ diệu”.Chứa trong đó: Thành phần hoạt chất “Matrine”, một chất không được cấp phép ở cả Đức hay Châu Âu và đến từ cùng một nhóm chất với nicotine. Nicotine đã bị cấm như một sản phẩm BVTV tại Châu Âu trong nhiều năm bởi nó gây độc hại đối với con người. “Chúng tôi đã không có bất cứ thông tin nào về Matrine,” ông Geiger thừa nhận, và bởi vậy các nguy cơ là chưa thể đánh giá được.
Dư lượng “Matrine” trên hoa quả và rau củ
Chất này ngay lập tức bị rút khỏi thị trường. Thực tế, một số phòng thí nghiệm đã xác nhận hoạt chất “Matrine” này có tồn tại dư lượng trên hoa quả và rau củ kể từ năm 2018, theo một bài báo bởi Phòng nghiên cứu Đức về Hoa quả và Rau củ.Theo yêu cầu của BR, Bộ Nông nghiệp Bavaria đã công bố rằng sản phẩm này đã được phân phối – có thể từ tháng Bảy 2017. Bộ này không có bất kỳ thông tin nào về số lượng “Matrine” đã được phân phối.
Thuốc BVTV từ Trung Quốc
Các bến cảng nổi tiếng là cửa ngõ cho thuốc BVTV bất hợp pháp vào Châu Âu là các cảng phía bắc như Hamburg, Bremerhaven hoặc Antwerp và Rotterdam. Thuốc BVTV bất hợp pháp hầu như đến từ Trung Quốc. Các quốc gia điểm đến thường là Ba Lan hoặc Ukraina. Theo các chuyên gia, các phương tiện vận tải khác nhau thường được sử dụng để che giấu nguồn gốc của hàng hóa và một số cảng tại các quốc gia khác nhau cũng được sử dụng.Cảng Hamburg, ví dụ, được lắp đặt một hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin chuyên dùng để xác định hàng hóa có nghi ngờ. Theo cơ quan quản lý địa phương, kể từ đó, số lượng các lô hàng bất hợp pháp qua cảng Hamburg đã giảm. Tuy nhiên, các thương nhân buôn bán thuốc BVTV bất hợp pháp rất linh hoạt và nhanh chóng điều chỉnh lộ trình vận chuyển của họ để không bị phát hiện.Nghiên cứu quốc tế về hoạt động thương mại thuốc BVTV bất hợp phápNghiên cứu xuyên biên giới này được thực hiện dưới sự chỉ đạo của cơ quan báo cáo điều tra Đan Mạch, hợp tác cùng các nhà báo từ tờ Bayerischer Rundfunk tại Đức, tờ Knack tại Bỉ, Newsweek từ Ba Lan, Ostro từ Slovenia. Các đối tác khác bao gồm CCRP, IRPI tại Italy , “De Groene Amsterdammer” tại Hà Lan và Trung tâm báo cáo điều tra khu vực Trung Tây tại Hoa Kỳ. Nghiên cứu được hỗ trợ bởi Journalismfund.eu và các phóng viên hiện trường/ Robert Bosch Stiftung.
Bình luận