Tăng cường nhận thức xã hội về vai trò và cách thức sử dụng thuốc Bảo vệ thực vật có trách nhiệm

Đây là chương trình lần đầu tiên do 4 bên hợp tác tổ chức nhằm tạo ra một diễn đàn trực tuyến kết nối khán giả, cộng đồng và bà con nông dân với các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực BVTV. Phát sóng trực tuyến trên các nền tảng của Báo Dân Việt, các trang mạng xã hội chính thức của CropLife Việt Nam và nền tảng Facebook của một số công ty thành viên, chương trình đã thu hút sự quan tâm lớn từ khán giả, đặc biệt là nông dân với hơn 2.300 lượt theo dõi và gần 1.400 lượt tương tác. Các khán giả đã gửi câu hỏi cho các chuyên gia và bình luận trực tiếp về các nội dung được thảo luận trong toạ đàm. Xuyên suốt chương trình, các chuyên gia đã chia sẻ một số khái niệm và những thông tin khoa học về công dụng, phương thức tác động của thuốc BVTV cũng như một quy trình hoàn chỉnh từ khi phát hiện, nghiên cứu – phát triển một sản phẩm thuốc BVTV cho tới các bước đánh giá an toàn để đưa ra thương mại trên thị trường. Những quy định hiện nay để quản lý và đảm bảo thuốc BVTV được lưu hành, sử dụng tại Việt Nam cũng được các chuyên gia giải thích một cách cụ thể và rõ ràng. Với toạ đàm đầu tiên, khán giả theo dõi toạ đàm đã nắm bắt được những kiến thức cơ bản về thuốc BVTV, từ đó có góc nhìn và đánh giá công bằng hơn đối với giải pháp đầu vào nông nghiệp quan trọng này.

Quản lý chặt chẽ và sử dụng đúng thuốc BVTV là yếu tố quan trọng thúc đẩy nền nông nghiệp bền vững

Chia sẻ trong buổi tọa đàm, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng – Cục BVTV, nhấn mạnh tới tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và tuân thủ quy trình sử dụng thuốc BVTV đối với bà con nông dân. Thuốc BVTV là một vật tư nông nghiệp hữu hiệu để bảo vệ mùa màng, hỗ trợ an toàn thực phẩm, nâng cao năng suất, cũng như sử dụng đúng sẽ không gây ô nhiễm môi trường. Đảm bảo sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả trong canh tác nông nghiệp là vấn đề cấp thiết mà Cục BVTV đã xác định nhằm hỗ trợ và đồng hành cùng nông dân phát triển nông nghiệp bền vững.

Đồng chia sẻ tại chương trình, ông Nguyễn Văn Sơn – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam (VIPA) đã khái quát về một số vai trò nổi bật của thuốc BVTV đối với ngành kinh tế nông nghiệp. Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều sử dụng thuốc BVTV như là biện pháp chính để bảo vệ an toàn cho sản xuất nông nghiệp. Dẫn chứng từ thống kê của tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hiệp quốc (FAO), nếu không có thuốc BVTV, thiệt hại gây ra do các sinh vật gây hại đối với sản xuất nông nghiệp có thể ảnh hưởng tới 50% năng suất và chất lượng cây trồng. Tại Việt Nam, vật tư nông nghiệp này cũng đã được đưa vào sử dụng từ năm 1955 cho đến nay. Với điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm của nước ta, sâu bệnh và cỏ dại có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển và gây hại cho mùa màng. Do vậy, thuốc BVTV là biện pháp quan trọng để phòng trừ sâu hại, dịch bệnh, đồng thời bảo vệ mùa màng và đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

Nhiều khán giả khi đề cập tới thuốc BVTV thường hay chỉ gọi là “thuốc trừ sâu”, PGS. TS Nguyễn Văn Viên – Chuyên gia thuốc BVTV, Nguyên Giảng viên cao cấp của trường Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã làm rõ hơn về vấn đề này. Giáo sư đã chỉ  ra nhiều loại thuốc BVTV khác nhau, làm rõ các phương thức tác động của chúng trong việc phòng trừ và kiểm soát từng đối tượng dịch hại cụ thể. Do vậy, thuốc trừ sâu chỉ là một trong các loại thuốc BVTV bên cạnh thuốc trừ cỏ, thuốc trừ bệnh và một số loại thuốc phòng trừ dịch hại khác… Hiện nay, thuốc BVTV được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau: theo đối tượng sinh vật gây hại cần phòng trừ, nguồn gốc tổng hợp, thành phần hóa học, dạng thuốc hay theo con đường xâm nhập của thuốc đối với sinh vật gây hại, v.v. Trong đó, cơ sở phân loại dựa vào đối tượng phòng trừ là cách phổ biến nhất để bà con dễ dàng lựa chọn và sử dụng đúng trong sản xuất nông nghiệp.

Thuốc BVTV là một trong những sản phẩm được đánh giá an toàn nghiêm ngặt nhất hiện nay

Dưới góc nhìn từ đơn vị nghiên cứu và phát triển (R&D), ông Nguyễn Hữu Quảng – Đại diện Hiệp hội CropLife Việt Nam đã chia sẻ với khán giả về quy trình nghiên cứu và phát triển một loại thuốc BVTV. Hiện nay, trên thị trường thuốc BVTV, Việt Nam có hơn 4.500 tên thương phẩm khác nhau, tuy nhiên, để nghiên cứu và phát triển một loại thuốc BVTV mới lại là một quy trình không hề dễ dàng và đòi hỏi nhiều công đoạn đánh giá khắt khe. Theo chia sẻ của ông Nguyễn Hữu Quảng, sau khi có một hoạt chất thuốc BVTV tiềm năng, các đơn vị phát triển cần tiếp tục hoàn thiện nhiều quy trình đánh giá khác nhau để chứng minh về lợi ích, hiệu lực phòng trừ của sản phẩm cũng như đánh giá mức độ an toàn đối với thực phẩm, sức khoẻ con người, vật nuôi và môi trường; từ đó đưa ra các khuyến cáo về quản lý và sử dụng phù hợp.

Trích dẫn từ kết quả nghiên cứu phát hành đầu năm 2024 của AgBioInvestor, để giới thiệu 1 hoạt chất thuốc BVTV mới ra thị trường, các công ty nghiên cứu và sản xuất sẽ cần đầu tư trung bình 301 triệu đô la Mỹ và mất khoảng 12,3 năm. Hiện tại, những con số này đang có xu hướng tăng lên. Cũng theo báo cáo nghiên cứu này, thời gian và chi phí dành cho các bước đánh giá an toàn và đăng ký sẽ chiếm tỷ lệ lớn nhất trong tổng thời gian và chi phí để giới thiệu một hoạt chất BVTV mới. Điều này cho thấy các công ty ngày càng cần đáp ứng các tiêu chuẩn cao hơn về hiệu quả, tính an toàn và mức độ phù hợp mỗi khi cho ra đời một công nghệ BVTV mới.

Tăng cường hiệu quả của công tác quản lý thuốc BVTV nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm, sức khoẻ và môi trường

Trao đổi tại chương trình, bà Bùi Thanh Hương, Trưởng phòng Thuốc BVTV – Cục BVTV chia sẻ khái quát về khung pháp lý hiện tại của Nhà nước nhằm quản lý thuốc BVTV. Trong giai đoạn hiện nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã được xây dựng đầy đủ, đồng bộ từ Luật, Nghị định đến các Thông tư hướng dẫn đảm bảo tính hệ thống và đồng nhất, hài hòa với các tiêu chuẩn khu vực và quốc tế. Trong đó, Việt Nam phân cấp và phân quyền rõ ràng về công tác quản lý từ cấp trung ương đến địa phương nhằm nâng cao nhận thức và làm rõ trách nhiệm của người sử dụng thuốc BVTV theo đúng các quy chuẩn bảo đảm an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khoẻ cho con người và hệ sinh thái.

Về hệ thống quy định quản lý thuốc BVTV, Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật có quy định thuốc BVTV là một hàng hoá kinh doanh có điều kiện và phải được quản lý theo danh mục. Do đó, hàng năm, Bộ NN&PTNT đều ban hành Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng và Danh mục thuốc BVTV cấm sử dụng tại Việt Nam. Ngoài ra, Thông tư 09/2023/TT-BNNPTNT còn quy định về Danh mục thuốc BVTV được phép và cấm sử dụng tại Việt Nam bao gồm 460 hoạt chất được phép sử dụng và có khoảng 31 hoạt chất nằm trong Danh mục cấm sử dụng ở trong nước. Theo đánh giá của bà Bùi Thanh Hương, các quy định và cơ chế quản lý của Nhà nước liên quan đến việc lưu hành, sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV đã được thiết lập đầy đủ và minh bạch, góp phần vào hiệu quả trong công tác quản lý thuốc BVTV.

Kết hợp sử dụng hài hoà thuốc BVTV sinh học và hoá học nhằm tối đa hoá lợi ích của thuốc đối với sức khoẻ và năng suất cây trồng

Có nhiều ý kiến của khán giả hiện nay cho rằng thuốc BVTV có nguồn gốc trong tự nhiên hiệu quả và an toàn cho sức khoẻ hơn so với thuốc BVTV hóa học, ông Nguyễn Văn Sơn đã giải thích và chỉ rõ các ưu, nhược điểm của từng loại thuốc để bà con vừa có thể tận dụng tối đa lợi ích của 2 loại thuốc, vừa giảm thiểu rủi ro tới môi trường. Cả 2 loại thuốc đều đem tới nhiều lợi ích khác nhau cho quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp. Sử dụng thuốc BVTV hóa học đem lại hiệu quả phòng trừ, diệt sinh vật gây hại nhanh, triệt để, đồng loại trên diện rộng và chặn đứng trận dịch trong thời gian ngắn mà các biện pháp khác không thể thực hiện được. Tuy nhiên, do nhận thấy ưu điểm này của thuốc BVTV hoá học, người sử dụng đã lạm dụng, dùng sai kỹ thuật, bỏ qua các biện pháp BVTV khác dẫn tới nhiều hệ luỵ về môi trường và an toàn sức khoẻ. Trong khi đó, thuốc BVTV sinh học thường ít độc hơn, nhanh phân hủy trong tự nhiên, ít để lại dư lượng thuốc trong nông sản sau thu hoạch và đáp ứng theo thị hiếu của người tiêu dùng hiện nay về các mặt hàng nông sản thân thiện với môi trường. Bên cạnh các ưu điểm này, thuốc BVTV sinh học hiện vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, kể đến như giá thành cao, thời gian bảo quản ngắn, hiệu lực phòng trừ chậm hơn so với thuốc hoá học.

Chia sẻ thêm về nhận định này, bà Bùi Thanh Hương đã khuyến cáo bà nông dân không nên có thiên hướng chỉ sử dụng một loại thuốc để phòng trừ sâu bệnh, dịch hại. Thay vào đó, việc lựa chọn loại thuốc cần phụ thuộc vào các yếu tố về sâu bệnh, điều kiện môi trường và khả năng tài chính của nông dân. Cả thuốc sinh học và hoá chất đều có những điểm mạnh và hạn chế riêng. Trên hết, kết hợp và sử dụng hài hoà giữa hai loại thuốc theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời điểm, đúng cách) mới là yếu tố then chốt đem lại hiệu quả, đảm bảo an toàn cho cây trồng và gia tăng chất lượng đầu ra của nông sản.

—

Quý vị khán giả có thể xem lại video của chuỗi toạ đàm đầu tiên trên các Facebook và YouTube của CropLife Việt Nam. Trong thời gian sắp tới, CropLife sẽ tiếp tục phối hợp với Cục BVTV và Báo Dân Việt thực hiện buổi toạ đàm 2 về chủ đề “Sử dụng thuốc BVTV một cách an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm” nhằm mang đến những kiến thức giá trị và hữu ích hỗ trợ cho bà con nông dân và cộng đồng trong việc thực hành canh tác nông nghiệp xanh và bền vững.

——–

Link Facebook: https://www.facebook.com/share/v/19U3ZBEXWV/

Link YouTube: https://www.youtube.com/live/x9Oz72cuEVU?si=PrGGT5OSXlVhMTq6