Hội đồng châu Âu thông qua quy định đối với các kỹ thuật di truyền mới (NGT)

Đề xuất này nhằm thúc đẩy cải tiến và tính bền vững của ngành ngành nông nghiệp và lương thực, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài. Quy định mới sẽ đảm bảo sự bảo vệ nghiêm ngặt hơn đối với sức khỏe con người, động vật và môi trường, đồng thời nâng cao sự an toàn, minh bạch và cạnh tranh của ngành chọn tạo giống cây trồng tại EU.

Các nội dung chính của bản đề xuất

Quy định mới nhằm điều chỉnh luật pháp EU cho phù hợp với những tiến bộ công nghệ kỹ thuật trong vài thập kỷ qua.

Đề xuất này đưa ra hai cơ chế phân loại đối với cây trồng được tạo ra bằng NGT để được phép thương mại hoá trên thị trường:

• Cây trồng NGT loại 1: Là các giống cây có khả năng sinh trưởng tự nhiên hoặc thông qua các phương pháp chọn tạo giống truyền thống. Loại cây trồng này sẽ không chịu sự điều chỉnh của luật về sinh vật biến đổi gen (BĐG) và không cần phải dán nhãn. Tuy nhiên, hạt giống được tạo ra từ các kỹ thuật này vẫn phải tuân thủ dán nhãn.
• Cây trồng NGT loại 2: Bao gồm các cây trồng NGT khác. Loại cây trồng này sẽ tuân theo các quy định trong luật về BĐG (bao gồm đánh giá rủi ro và cấp phép trước khi đưa ra thị trường) và bắt buộc phải dán nhãn tương ứng.

Bên cạnh đó, đề xuất này cũng cấm việc sử dụng các kỹ thuật di truyền mới trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

Những thay đổi chính được Hội đồng châu Âu thông qua

Hội đồng châu Âu ủng hộ các nội dung chính có trong đề xuất về NGT của Ủy ban châu Âu, tuy nhiên Hội đồng cũng đề xuất một số thay đổi trong nhiệm vụ đàm phán, nhằm đảm bảo các yêu cầu về môi trường và sức khỏe, cũng như giải quyết các lo ngại liên quan đến bảo hộ sáng chế.

Hoạt động canh tác với sự hiện diện của cây trồng NGT

• Quyền từ chối canh tác: Theo nhiệm vụ đàm phán của Hội đồng châu Âu, các quốc gia thành viên có thể quyết định không cho phép canh tác cây trồng NGT loại 2 trên lãnh thổ của mình.
• Các biện pháp đồng tồn tại tùy chọn: Các quốc gia thành viên có thể thực hiện các biện pháp nhằm hạn chế sự hiện diện không mong muốn của cây trồng NGT loại 2 trong các sản phẩm khác và cần thực hiện biện pháp ngăn chặn sự lây nhiễm chéo xuyên biên giới.
• Đối với cây trồng NGT loại 1 trong canh tác hữu cơ: Để tránh sự hiện diện không mong muốn của cây trồng NGT loại 1 trong nông nghiệp hữu cơ, các quốc gia thành viên có thể áp dụng các biện pháp đặc thù tại những khu vực có điều kiện địa lý đặc biệt, chẳng hạn như các quốc gia và vùng đảo Địa Trung Hải.

Cây trồng NGT loại 1 và vấn đề sáng chế

Theo quy định của Hội đồng châu Âu, khi nộp đơn đăng ký cây trồng hoặc sản phẩm cây trồng NGT loại 1, các công ty hoặc nhà chọn tạo giống phải cung cấp thông tin về tất cả các bằng sáng chế đã có hoặc đang chờ cấp phép. Thông tin về bằng sáng chế sẽ được công khai trong cơ sở dữ liệu do Ủy ban châu Âu thiết lập, trong đó liệt kê tất cả các cây trồng NGT loại 1 đã được cấp phép. Cơ sở dữ liệu này nhằm mục đích đảm bảo tính minh bạch liên quan đến các cây trồng NGT 1. Các thông tin về bằng sáng chế trong cơ sở dữ liệu này cũng sẽ được cập nhật khi cần thiết. 

Bên cạnh đó, trên cơ sở tự nguyện, các công ty hoặc nhà chọn tạo giống cũng có thể tự thông báo về ý định cấp phép sử dụng cây trồng NGT loại 1 đã được cấp bằng sáng chế theo các điều kiện công bằng.

Nhóm chuyên gia về bảo hộ sáng chế

Hội đồng quy định việc thành lập một nhóm chuyên gia để đánh giá tác động của bảo hộ sáng chế đối với cây trồng NGT. Nhóm chuyên gia này sẽ bao gồm đại diện các chuyên gia từ tất cả các quốc gia thành viên và Văn phòng Sáng chế châu Âu (EPO).

Nghiên cứu về bảo hộ sáng chế

Theo quy định của Hội đồng châu Âu, một năm sau khi quy định có hiệu lực, Ủy ban châu Âu sẽ công bố nghiên cứu về tác động của việc bảo hộ sáng chế đối với các cải tiến đối với khả năng tiếp cận hạt giống của nông dân và năng lực cạnh tranh của ngành chọn tạo giống cây trồng tại EU.

Để thực hiện nghiên cứu này, Ủy ban châu Âu sẽ xem xét báo cáo  của nhóm chuyên gia về bảo hộ sáng chế và ý kiến ​​của ngành chọn tạo giống cây trồng. Nếu cần thiết, Ủy ban có thể đề xuất các biện pháp tiếp theo hoặc công bố sáng kiến lập pháp mới để giải quyết các vấn đề được nêu trong nghiên cứu này. Nếu bản nghiên cứu đầu tiên không đưa ra bất kỳ biện pháp cụ thể nào, Ủy ban sẽ tiến hành nghiên cứu thứ hai trong vòng 4-6 năm sau đó.

Dán nhãn

Theo đề xuất của Ủy ban châu Âu, cây trồng NGT loại 2 phải được dán nhãn với thông tin đầy đủ về các tính trạng đã được thay đổi. Nếu nhãn ghi nhận các tính trạng đã được chỉnh sửa (ví dụ: không chứa gluten hoặc có khả năng chịu hạn) thì phải liệt kê tất cả các tính trạng liên quan, nhằm đảm bảo người tiêu dùng có được thông tin đầy đủ và chính xác. 

Tính trạng của cây trồng

Hội đồng châu Âu quyết định rằng tính trạng kháng thuốc trừ cỏ sẽ không được coi là một trong các tính trạng của cây trồng NGT loại 1. Điều này nhằm đảm bảo rằng các cây trồng này vẫn tuân thủ theo các yêu cầu về cấp phép, truy xuất nguồn gốc và giám sát đối với cây trồng NGT loại 2.

Lộ trình tiếp theo

Việc đạt được thỏa thuận về nhiệm vụ đàm phán cho phép Chủ tịch Hội đồng châu Âu bắt đầu tiến trình đàm phán với Nghị viện châu Âu về văn bản chính thức của quy định này. Văn bản chính thức sẽ được Hội đồng và Nghị viện châu Âu thông qua trước khi có hiệu lực tại EU.

Tuyên bố của CropLife Châu Âu đối với quyết định này của Uỷ ban

Quyết định của Hội đồng châu Âu về các kỹ thuật di truyền mới (New genomic techniques – NGTs) đánh dấu một bước tiến quan trọng đối với nền nông nghiệp tại châu Âu. Đây là một cách tiếp cận dựa trên cơ sở khoa học, giúp Liên minh châu Âu (EU) tiến gần hơn tới việc khai thác tiềm năng của các kỹ thuật chọn tạo giống cây trồng cải tiến, hỗ trợ phát triển các giống có khả năng chống chịu tốt hơn, bền vững hơn với năng suất cao hơn. Đề xuất này đảm bảo sự cân bằng phù hợp giữa việc bảo vệ các sáng kiến về NGTs, đồng thời tăng cường tính minh bạch và khả năng tiếp cận của các sáng chế mới.

Với bước tiến này, Châu Âu đang củng cố sức mạnh của nền nông nghiệp châu lục bằng cách trang bị cho nông dân nhiều giải pháp cần thiết nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học và duy trì năng lực cạnh tranh. Giai đoạn đàm phán tiếp theo sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy động lực này trở thành những cải cách về pháp lý lâu dài.

Thực trạng về cây trồng NGT

Kỹ thuật di truyền mới (NGTs) là những công cụ cải tiến đóng góp cho sự bền vững và khả năng thích ứng của hệ thống lương thực. Thuật ngữ này bao gồm nhiều kỹ thuật giúp điều chỉnh vật liệu di truyền của cây trồng theo hướng tự nhiên hoặc thông qua các phương pháp chọn tạo truyền thống. Nhờ các kỹ thuật này, cây trồng cải tiến có khả năng sinh trưởng nhanh hơn và mang các tính trạng cụ thể nhằm ứng phó với những thách thức trong ngành nông nghiệp. Ví dụ, các giống cây trồng cải tiến có thể chống chịu tốt hơn với tác động của biến đổi khí hậu trong khi cần ít phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hơn. 

Trong thập kỷ vừa qua, rất nhiều NGT đã được phát triển dựa trên các tiến bộ trong ngành công nghệ sinh học. Do những công nghệ này chưa xuất hiện khi EU ban hành luật về cây trồng BĐG vào năm 2001, nên các cây trồng NGT hiện nay vẫn đang được quản lý theo quy định về BĐG. Những quy định mới sẽ đảm bảo rằng cây trồng NGT được lưu hành trên thị trường EU có mức độ an toàn tương đương với các giống cây truyền thống. Đề xuất này cũng áp dụng  cho các cây trồng có các thay đổi nhỏ về vật liệu di truyền (đột biến có chủ đích) hoặc chèn vật liệu di truyền cùng loài hoặc loài có thể lai chéo (cisgenesis, bao gồm intragenesis).

Các cây trồng BĐG vẫn tiếp tục được quản lý theo khung pháp lý hiện hành của EU về sinh vật BĐG, và các quy định này sẽ không thay đổi. Ủy ban Châu Âu đã thông qua đề xuất quy định về các kỹ thuật di truyền mới (NGT) vào ngày 5 tháng 7 năm 2023. Quá trình thảo luận kỹ thuật trong Hội đồng bắt đầu từ tháng 7 năm 2023. Nghị viện châu Âu cũng đã đưa ra quan điểm về đề xuất này vào tháng 4 năm 2024.

===/===