Cho phép canh tác cây trồng BĐG có thể là một giải pháp giúp EU giải quyết vấn đề thiếu hụt lương thực

Năm nay đánh dấu một phần tư thế kỷ cây trồng BĐG đầu tiên và duy nhất được canh tác tại Tây Ban Nha – một quốc gia thuộc khu vực Châu Âu nơi việc canh tác cây trồng BĐG bị hạn chế nghiêm ngặt mặc dù hàng năm châu lục này vẫn nhập khẩu hàng triệu tấn thức ăn chăn nuôi có nguồn gốc BĐG.

Theo chủ tịch Antama, đối với đậu tương – một nguyên liệu quan trọng trong sản xuất thức ăn chăn nuôi, Liên minh châu Âu (EU) chỉ sản xuất được khoảng 5% nhu cầu nội địa – hơn 90% còn lại đều nhập từ nước ngoài. Ví dụ như năm 2015, châu lục này đã nhập khẩu khoảng 30 triệu tấn đậu nành. Chúng ta đều biết hầu hết các nguồn nhập khẩu này đến từ Argentina, Brazil, Hoa Kỳ và đều là đậu tương BĐG; 80% đậu tương canh tác trên toàn cầu là đậu tương BĐG.

Thêm vào đó, đậu tương BĐG nhập khẩu vào Châu Âu đều đã được EFSA (Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu) cấp phép an toàn để sử dụng, nhưng nông dân Châu Âu lại không được chấp thuận để trồng chúng. Bà Soledad de Juan cho rằng việc này tồn tại là do các vấn đề về tư tưởng hơn là căn cứ khoa học.

Công nghệ biến đổi gen

Trong lãnh thổ của EU hiện tại, ngô Bt là giống cây BDG duy nhất được phép canh tác. Đây là giống cây có chứa sự kiện BĐG kháng sâu giúp cây ngô kháng sâu đục thân – một trong các sâu hại phổ biến trên ngô. Ngô Bt mang gen từ một loại vi khuẩn, Bacillus thuringiensis giúp tạo ra một loại protein gây độc với loài sâu hại này từ giúp đó giúp cây ngô kháng lại sự tấn công của chúng. Loại gen này giúp ngô không bị tấn công nhưng không tạo ra bất cứ tác dụng phụ nào. Kết quả là các giống ngô mới giúp nông dân vừa bảo vệ mùa màng, vừa tiết kiệm chi phí vì nông dân sẽ sử dụng ít vật tư đầu vào hơn như thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) vì ngô đã có khả năng tự kháng sâu mà không cần thuốc BVTV can thiệp. Ngoài ra, việc hạn chế sử dụng thuốc BVTV ở ngô BĐG cũng tạo ra các tác động có lợi cho môi trường và hệ sinh thái.

Nhưng với giá nào? Không có giá. Loại gen này, giúp ngăn chặn cây trồng khỏi bị tấn công, không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào, trong mọi trường hợp ngược lại. Hậu quả quan trọng nhất của việc sử dụng hạt giống này là kinh nghiệm của người nông dân, họ bảo vệ cây trồng của mình và cũng tiết kiệm tiền cho các sản phẩm kiểm dịch thực vật, vì chính cây trồng sẽ loại bỏ dịch hại mà không cần sử dụng bất kỳ sản phẩm nào. Trên thực tế, theo khuyến cáo từ Uỷ Ban Nghiên Cứu Quốc Gia Tây Ban Nha (CSIC), do không sử dụng nhiều thuốc BVTV, các khu đất trồng ngô Bt có đa dạng sinh học tốt hơn so với các vùng đất trồng cây thông thường

Mặc dù vậy, ngô Bt chỉ được trồng ở Tây Ban Nha (chứng thực ở Bồ Đào Nha) vì các nước còn lại của EU không cho phép nó, mặc dù hạt giống này được chấp thuận ở cấp cộng đồng và chúng tôi buộc phải nhập khẩu một số lượng lớn mỗi năm, John giải thích. Nói cách khác, trước tiên Liên minh châu Âu phải chấp thuận nó, nhưng sau đó mỗi quốc gia có quyền cho phép nông dân của họ được hưởng lợi từ nó.

Theo chủ tịch Antama, việc Châu Âu không cho phép canh tác nhưng vẫn nhập khẩu cây trông BĐG tương tự như việc sử dụng các sản phẩm kiểm dịch thực vật. Ở Châu Âu, chúng tôi không được phép sử dụng một số chất nhất định, tuy nhiên chúng tôi vẫn cho phép nhập khẩu nông sản từ các nước thứ 3 được xử lý bải các chất này (ví dụ như cà chua, cây có múi… Cây trồng BĐG cũng vậy, chúng tôi không được phép trồng nhưng hàng năm chúng tôi vẫn nhập hàng triệu tấn nguyên liệu để sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Việc này nghe có vẻ không hợp lý nhưng vẫn đang xảy ra.

Lợi ích của cây trồng BĐG

Cây trồng BĐG đầu tiên được thương mại hoá tại Hoa Kỳ và năm 1996. Tại Tây Ban Nha, ngô BĐG Bt được canh tác vào năm 1998. Lượng canh tác cây trồng BĐG của Châu Âu chỉ khoảng 0,1% tổng sản lượng toàn cầu. Hoa Kỳ, Brazil, Argentina, Canada và Ấn Độ là các quốc gia hàng đầu về sản xuất cây trồng BĐG. Vào năm 2019, 79% sản lượng bông, 74% sản lượng đậu tương, 31% sản lượng ngô và 27% sản lượng hạt nho trên toàn cầu là từ cây trồng BĐG. Và diện tích canh tác các giống cây này đang tăng dần bởi vì sau gần 30 năm tồn tại, cây trồng BĐG đã được chứng minh không tạo ra các tác động tiêu cực nào mà trái lại, mang lại rất nhiều lợi ích.

Trước hết, công nghệ BĐG giúp tăng năng suất cây trồng, từ đó gia tăng sản lượng và đóng góp vào việc bảo đảm quyền tự chủ lương thực. Nhờ vào các hoạt động nghiên cứu, những giống cây có khả năng kháng sâu bệnh, chống chịu với hạn hán, điều kiện nhiễm mặn hay nhiều vấn đề khác đe doạ tới năng suất. Công nghệ BĐG cũng giúp hạn chế việc sử dụng các sản phẩm thuốc BVTV, giúp cải thiện môi trường và giảm bớt nguy cơ tới sức khoẻ người tiêu dùng. Hơn nữa, trong những năm gần đây, công nghệ này cũng đang ra các giống cây có hàm lượng dinh dưỡng tốt hơn để cải thiện sức khoẻ cho con người.

Cây trồng BĐG cũng góp phần tích cực để chống lại biến đổi khí hậu. Một nghiên cứu do Đại học Bonn (Đức) thực hiện gần đây kết luận rằng nếu Châu ÂU cho phép áp dụng các loại cây trồng BĐG hiện có và đang canh tác tại các khu vực khác, thì khoảng 7,5% tổng phát thải nhà kính từ canh tác nông nghiệp của châu lục có thể bị loại bỏ trong nột năm (cụ thể báo cáo đang tính toán vào năm 2017), tương đương với 33 triệu tấn CO2. Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý thêm rằng năng suất tăng từ cây trồng BĐG có thể giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, nhưng điều này cho đến nay vẫn chưa được định lượng trong các nghiên cứu. Theo giải thích của họ, khi năng suất cây trồng tăng, nhu cầu chuyển đổi đất mới sang đất canh tác nông nghiệp giảm đi và do đó giảm bớt phát thải CO2.

Thực tế là chúng ta luôn phụ thuộc vào các sản phẩm BĐG. Ngày nay, rất khó để có được nguyên liệu sử dụng cho ngành chăn nuôi nếu không sử dụng sản phẩm BĐG và duy trì mức giá cạnh tranh. Một nghiên cứu do Tiến sĩ Francisco J. Areal (Đại học Reading, Vương quốc Anh) thực hiện cho Quỹ Antama vào năm 2015 đã kết luận rằng nỗ lực thay thế nhập khẩu đậu tương BĐG bằng đậu tương thông thường đồng nghĩa với việc thiếu hụt nguyên liệu thô cho ngành sản xuất thực ăn chăn nuôi. Điều này cũng khiến giá của đậu tương và khô dầu đậu tương lần lượt tăng thêm 291% và 301% (tức là gấp 3 lần). Nói cách khác, sẽ có rất nhiều trang trại chăn nuôi sẽ phải đóng cửa vì không thể trang trải được chi phí đầu vào.

Ngoài ra, công nghệ biến đổi gen không chỉ được ứng dụng để sản xuất cây trồng phục vụ nguyên liệu cho ngành chăn nuôi, con người đã ứng dụng công nghệ này vào rất nhiều khía cạnh khác nhau của đời sống. Ví dụ, tất cả insulin được sử dụng để điều trị bệnh nhân tiểu đường đều do các sinh vật BĐG tạo ra. Và nhiều loại tiền giấy và quần áo của chúng ta được làm từ sợi bông BĐG. Điều này lại một lần nữa cho thấy việc EFSA đã cấp phép an toàn để tiêu thụ nhiều sản phẩm BĐG nhưng EU lại không cho phép trồng chúng trên lãnh thổ châu lục là một điều rất khó hiểu.

Trong bối cảnh hiện nay, với sự gia tăng giá cả và khan hiếm nguyên liệu thô, canh tác và sở hữu những giống cây trồng này sẽ có lợi trong việc duy trì chủ quyền lương thực.

Giới thiệu về quỹ Antama

Antama Foundation là một tổ chức tư nhân, phi lợi nhuận được thành lập vào năm 1999. Quỹ có sự hỗ trợ từ những công ty hàng đầu trong việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ phục vụ nông nghiệp ở cấp độ quốc tế; trong đó cam kết cải thiện công nghệ gen sẽ là một công cụ để nông dân tăng năng suất, sử dụng hiệu quả và bền vững hơn các nguồn tài nguyên thiên nhiên vì lợi ích của người tiêu dùng. Nhiệm vụ của quỹ là thúc đẩy các công nghệ mới áp dụng trong nông nghiệp và môi trường thông qua các hoạt động truyền thông dựa trên bằng chứng khoa học nhằm mục đích thúc đẩy công nghệ mới đến gần hơn với giới truyền thông, chính trị gia, các nhà hoạch định chính sách, cơ quan hành chính nhà nước, nông dân, người tiêu dùng, nhà nghiên cứu, các nhà giáo dục và bất kỳ ai quan tâm đến sự phát triển của công nghệ mới. Quỹ hợp tác với các tổ chức khác trong ngành, cộng đồng khoa học quốc gia và quốc tế hoạt động trong lĩnh vực cải thiện di truyền thực vật và động vật.

===