Tại sao tôi không mua các sản phẩm “không BĐG”?

Đầu tiên, hãy thực tế: Không có sản phẩm nào là “non_GMO” – “không biến đổi gen”. Hầu như tất cả thực phẩm đã biến đổi gen không ít thì nhiều khi con người đã tiến hành nhân giống bằng các phương pháp lai tạo chọn lọc, lai chéo và đột biến qua hàng ngàn năm qua. Có nhiều cách khác để khiến gen của cây trồng biến đổi phù hợp hơn so với những gì chúng ta hay nghĩ khi nghe đến GMO, ví dụ như chuyển gen và chỉnh sửa gen. (Nói một cách khoa học, bạn có khả năng đã nghe đến phương pháp được gọi là “chuyển gen” hoặc “biến đổi sinh học” thay vì “biến đổi gen.) Điểm mấu chốt là ngay cả những sản phẩm được gắn nhãn “không BĐG” cũng đã được biến đổi gen. Nhưng trong bài viết này, tôi sẽ thống nhất dùng 1 thuật ngữ chung là “biến đổi gen” (BĐG) để tiếp cận và thảo luận về chủ đề này.

Cũng không có lý do chính đáng nào để bài trừ sản phẩm BĐG vì khi đã được phê duyệt đưa ra thị trường, chúng là hoàn toàn an toàn! Biến đổi gen là một trong những công nghệ được quản lý và thử nghiệm nhiều nhất trong lịch sử nông nghiệp. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) và Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) đều chịu trách nhiệm quản lý và đảm bảo sự an toàn của các sản phẩm BĐG. Không có bằng chứng nào cho thấy thực phẩm BĐG chúng ta mua ở cửa hàng tạp hóa hoặc chợ nông sản là có hại, ngược lại, có rất nhiều bằng chứng cho thấy sản phẩm BĐG là an toàn và tốt cho sức khỏe.

BĐG cũng là một công cụ cực kỳ quan trọng để tăng khả năng phục hồi của cây trồng, tăng năng suất (và hiệu quả) và thậm chí cải thiện hàm lượng dinh dưỡng. Trên thực tế, biến đổi gen đã giảm 37% việc sử dụng thuốc BVTV hóa học, tăng năng suất cây trồng lên 22% và tăng lợi nhuận của nông dân lên 68%. Vì các sản phẩm BĐG là an toàn cho bạn và gia đình, đồng thời đem lại rất nhiều lợi ích nên chúng ta không nên bài xích chúng khi được bày bán ở cửa hàng tạp hóa.

Hiện có 12 loại thực phẩm biến đổi gen được chấp thuận sử dụng ở Hoa Kỳ. Đây cũng là những sản phẩm từ các loại cây trồng sẵn có tại đây bao gồm: ngô, đậu tương, khoai tây, đu đủ, bí mùa hè, cải dầu, cỏ linh lăng, táo, củ cải đường, dứa hồng. Cá hồi và thịt lợn BĐG cũng đã được cấp phép sử dụng trong thực phẩm, nhưng chúng không được bán rộng rãi nên bạn sẽ khó có thể nhìn thấy chúng ở cửa hàng tạp hóa địa phương. (Loại sản phẩm BĐG thứ 13 được sử dụng ở Mỹ là bông.)

Tất nhiên không phải tất cả giống của những loại cây trồng nêu trên đều là giống BĐG. Những cây trồng có tỷ lệ hạt giống BĐG chiếm phần lớn hiện nay là đậu tương, ngô, củ cải đường, cải dầu và bông. Hầu hết chúng được sử dụng làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, nhưng cũng có một số cây trồng BĐG được sử dụng để làm đường, bột ngô, xi-rô ngô, dầu đậu nành, dầu hạt cải và các sản phẩm thực phẩm khác. Các loại cây BĐG khác, chẳng hạn như khoai tây, đu đủ, bí mùa hè, táo, dứa hồng và cỏ linh lăng không được trồng rộng rãi và có thể nói rằng, hầu hết các giống của các loại cây này mà mua sẽ không phải là giống BĐG.

Tiếp theo, chúng ta hãy cùng nhìn vào nhãn “không BĐG” trên thịt. Như đã đề cập, cá hồi và thịt lợn BĐG đã được cấp phép sử dụng làm thực phẩm (và đã nhiều lần được chứng minh là hoàn toàn an toàn), nhưng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Cá hồi BĐG (AquAdvantage) hiệu quả hơn và đạt được các dấu hiệu tăng trưởng nhanh hơn cá hồi không BĐG. Thịt lợn BĐG (từ lợn GalSafe) có tác dụng loại bỏ đường alpha-gal trên tế bào lợn. Những người mắc hội chứng alpha-gal có thể bị dị ứng với loại đường alpha-gal trong thịt động vật có vú. Vì vậy, thịt lợn từ những con lợn được BĐG này thường an toàn đối với người mắc hội chứng alpha-gal. Đây là một tiến bộ tuyệt vời!

Ngoài hai sản phẩm nêu trên, không có sản phẩm động vật BĐG nào khác đang có trên thị trường. Do đó bất kỳ nhãn “không BĐG” nào bạn thấy trên thịt gà, gà tây, thịt bò, trứng hoặc sữa đều chỉ để làm cảnh vì những loại thịt này đều chưa có sản phẩm BĐG. Như đã nói, rất khó để tìm thấy thịt lợn hoặc hải sản BĐG. Mặc dù hầu hết cây trồng GMO hiện nay đều được sử dụng làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi nhưng điều này không ảnh hưởng đến thực phẩm có nguồn gốc từ động vật sử dụng nguồn nguyên liệu này. DNA trong thức ăn chăn nuôi BĐG không truyền sang động vật khi động vật tiêu thụ chúng. Động vật ăn nguyên liệu chứa thành phần BĐG sẽ không trở thành động vật BĐG. Theo FDA, “Nếu chuyện này xảy ra, thì một con vật sẽ có DNA của bất kỳ loại thực phẩm nào nó ăn, dù là thành phần BĐG hay không. Nói cách khác, bò sẽ không trở thành cỏ vì chúng ăn cỏ và gà sẽ không trở thành ngô vì chúng ăn ngô.”

Cuối cùng, tôi muốn đề cập đến nhãn “không BĐG”. Một điều quan trọng chúng ta cần biết là, nhãn được chứng nhận từ “Dự án Không BĐG (Non-GMO project)” đã có từ năm 2010 và không được chính phủ quản lý. Đây là một chiến dịch tiếp thị được thành lập độc lập dưới hình thức một tổ chức phi lợi nhuận nhắm đến những người tiêu dùng muốn lựa chọn thực phẩm tốt, lành mạnh cho bản thân và gia đình họ. Các công ty muốn sản phẩm được dán nhãn xác minh bởi Dự án này phải trả tiền để sử dụng nhãn hiệu. Dự án cũng tuyên bố rằng các công ty nên xác minh sản phẩm của họ là không BĐG để tăng doanh số bán hàng ngay trên website của họ. Nhãn “không BĐG” không được cấp phép vì ngay cả những thực phẩm được cho là “không BĐG” cũng có thể chứa một lượng nhỏ sản phẩm BĐG.

Có lẽ “không BĐG thực sự nên được đọc là “Không BĐG chỉ là trò đùa?”

Nhãn không BĐG có thể được dán trên hầu hết mọi thứ, từ thực phẩm tiêu dùng hàng ngày đến thực phẩm chức năng – những sản phẩm không chứa thành phần tương đồng nào là BĐG (như thịt gà hoặc nước cam bởi vì hiện tại không có gà hoặc cam BĐG tồn tại). Mục đích phía sau dấu xác minh của “Non-GMO project” không phải là cung cấp cho người tiêu dùng thông tin xác thực để đưa ra lựa chọn thực phẩm phù hợp mà là để tăng doanh số bán hàng. Điều đáng buồn về nước cam không BĐG đó là cam BĐG thực sự có thể cứu ngành công nghiệp cam khỏi bệnh vàng lá gân xanh, nhưng những phong trào chống BĐG lại làm gia tăng những thách thức mà ngành này đang phải đối mặt để tồn tại!

Đây có lẽ là điều quan trọng nhất mà tôi muốn chia sẻ – chiến thuật bán hàng thiếu đạo đức của dự án “Non GMO project” trị giá 19 tỷ USD mỗi năm. Hàng năm, họ chi gần 3 tỷ đô la để triển khai các chiến dịch truyền thông tạo nỗi sợ và thông tin sai lệch nhằm mục đích phản khoa học, gây hại cho hành tinh, hạ thấp độ tin cậy những bằng chứng khoa học và sự thật đến mức thấp nhất; từ đó khiến người dùng hoài nghi về nguồn cung thực phẩm. Đây là hành vi sai trái vì rất nhiều nguyên do.

 “Nhãn xác thực bởi “Non-GMO Project” là không chính xác, không có tính thông tin, gây hiểu lầm và đánh lạc hướng người tiêu dùng. Dự án đã vi phạm Đạo luật Thực phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm liên bang… Tôi nghĩ FDA nên xử lý và yêu cầu Dự án này giải trình các hoạt động của mình. Và nếu họ không làm được thì giải tán dự án.” – đây là phát biểu của một nhà khoa học vào năm 2018 khi một công dân nộp đơn kiến nghị phản đối các tiêu chuẩn ghi nhãn của Dự án này.

Nguồn ảnh minh họa: Hệ thống Khuyến nông Hợp tác xã Alabama

Chỉ trong vài năm gần đây, USDA chịu trách nhiệm xây dựng và quản lý các yêu cầu ghi nhãn đối với thực phẩm công nghệ sinh học. USDA định nghĩa thực phẩm được biến đổi sinh học là “những thực phẩm có chứa vật liệu di truyền có thể phát hiện được đã được sửa đổi thông qua các kỹ thuật phòng thí nghiệm nhất định và không thể được tạo ra thông qua quá trình nhân giống thông thường hoặc không thể tìm thấy trong tự nhiên”. Những thực phẩm đã (hoặc có thể) được biến đổi sinh học cần công bố thông tin này theo nhiều khác nhau. Những thực phẩm biến đổi sinh học này sẽ có dòng chữ “Chứa thành phần thực phẩm biến đổi sinh học”, một biểu tượng cụ thể có màu đen và trắng hoặc màu khác, mã QR có liên kết hoặc số điện thoại để người mua có thể liên hệ.

Bạn cũng có thể thấy cụm từ “có nguồn gốc từ biến đổi sinh học”, có nghĩa là công ty đã chọn công bố thông tin họ đang sử dụng các thành phần được tinh chế cao và không chứa thành phần có vật liệu di truyền được biến đổi có thể phát hiện được trong thành phẩm. Nếu bạn thực sự muốn biết thực phẩm của mình là thực phẩm BĐG hay công nghệ sinh học, hãy tìm những biểu tượng do chính phủ quản lý này chứ không phải nhãn không BĐG.

Vậy, bạn có thể làm gì?

Nếu có thể, đừng ủng hộ các công ty sử dụng nhãn không BĐG. Có vẻ như ngày nay nhãn này có ở khắp mọi nơi và khó có thể tránh được, nhưng bất cứ lúc nào bạn ủng hộ một công ty đi theo khoa học thực sự (hay công ty không sử dụng nhãn “không BĐG”) thì bạn đã bắt đầu đi đúng hướng. Bên cạnh đó, hãy chia sẻ thông tin về BĐG và nhãn thực phẩm không BĐG với những người xung quanh bạn. Giáo dục là chìa khóa trong việc nâng cao nhận thức cho mọi người về việc tại sao không nên ưu tiên bất cứ những thứ được dán nhãn “không BĐG.”