FAO: Thực phẩm hữu cơ không an toàn hơn là bao!

Thực phẩm hữu cơ thường được người tiêu dùng coi là tốt cho sức khỏe, ngon và thân thiện với môi trường, nhưng chứng nhận thực phẩm hữu cơ không phải là minh chứng cho sự an toàn của thực phẩm. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc đang phải đối mặt với những lời đồn thổi về sản phẩm hữu cơ. Bởi vì bằng chứng đã cho thấy rằng đa số người tiêu dùng trên toàn thế giới đang hiểu sai về nhãn dán được gắn với từ “hữu cơ”.

“Hữu cơ” là để đề cập đến một sản phẩm đã được sản xuất theo các tiêu chuẩn nhất định trong suốt các giai đoạn sản xuất, xử lý, chế biến và tiếp thị; nó không đề cập đến các đặc điểm và tính chất của thành phẩm.

Theo Amanda, từ trang blog nổi tiếng “Con gái của nông dân” (the Farmer’s daughter) nhận định: “Người tiêu dùng cho rằng thực phẩm hữu cơ an toàn hơn, có lợi cho môi trường hơn, lành mạnh hơn, bổ dưỡng hơn, không sử dụng thuốc BVTV và tốt hơn cho người nông dân. Tuy nhiên không phải cứ thực phẩm hữu cơ là đều đảm bảo những tiêu chí trên, và sản phẩm có đảm bảo những tiêu chí trên thì cũng không nhất thiết chỉ có ở sản phẩm hữu cơ.”

Chứng nhận hữu cơ chỉ được đánh giá chỉ dựa vào việc sử dụng đầu vào tự nhiên, thay vì tổng hợp. Đó là sự khác biệt khá mong manh và thường không có ý nghĩa trong cuộc sống thực. Giả dụ, chúng ta có thể chiết xuất một hợp chất hóa học từ cây bồ công anh và sử dụng làm thành phần của thuốc bảo vệ thực vật. Các quy định hữu cơ yêu cầu nhà sản xuất chiết xuất hóa chất từ cây bồ công anh theo đúng nghĩa đen. Tuy nhiên, những người nông dân thường sử dụng phiên bản tổng hợp – không thể phân biệt – từ phòng thí nghiệm.

“Những hoạt động marketing (tiếp thị) sai lệnh cần cần chịu trách nhiệm cho những giả định sai lầm này. Giấy chứng nhận sản phẩm hữu cơ, nếu có, cung cấp thông tin về việc sử dụng đầu vào“tự nhiên”, thay cho nguồn đầu vào hóa chất khi sản xuất. Sự khác biệt là khá mong manh và thường không có nhiều giá trị trên thực tế. Ví dụ: Chúng ta có thể chiết xuất cây bồ công anh để sản xuất một hợp chất hóa học và sử dụng nó như một loại thuốc BVTV hoá học. Các quy định liên quan đến sản phẩm hữu cơ yêu cầu nhà sản xuất phải chiết xuất hóa chất từ cây bồ công anh theo đúng nghĩa đen. Tuy nhiên, những người nông dân thông thường có thể sử dụng phiên bản “hóa chất tổng hợp” được sản xuất từ phòng thí nghiệm mà những chất này không thể phân biệt được với hoá chất chiết xuất trực tiếp từ cây” – cô chia sẻ trên blog của mình.

Ảnh: Bìa ấn phẩm “Thực phẩm hữu cơ – Chúng có an toàn hơn? Của FAO” (Nguồn: FAO.org)

Trên thực tế, chứng nhận “hữu cơ” cho thấy quá trình thực thi các tiêu chuẩn nhằm hướng đến một loạt các lợi ích khác nhau như: thu nhập tốt hơn cho nông dân quy mô nhỏ và tăng an ninh lương thực, các lợi ích về môi trường như cải thiện chất lượng đất và nước, bảo tồn đa dạng sinh học và cải thiện phúc lợi động vật. Tuy nhiên theo Amanda thì “đó có thể là trường hợp ở một vài khu vực trên thế giới, nhưng tôi không đồng ý rằng chúng đều được áp dụng như nhau. Và tôi muốn nói rằng điều đó không đúng ở Mỹ.”

Nhãn hữu cơ dựa trên các quy tắc cấm hoặc hạn chế sử dụng phân bón tổng hợp và hóa chất nông nghiệp, đây là một đặc điểm hấp dẫn người tiêu dùng, nhưng thuốc BVTV sinh học từ cây trồng vẫn được sử dụng trong nông nghiệp hữu cơ và nếu dùng với liều lượng cao chúng cũng có thể có tác dụng tiêu cực tới sức khỏe con người. Để thúc đẩy sự lựa chọn thực phẩm một cách khôn ngoan, việc tích hợp các biện pháp an toàn thực phẩm trong các chương trình chứng nhận hữu cơ hiện có và nâng cao nhận thức cộng đồng rằng nông nghiệp hữu cơ không đồng nghĩa với thực phẩm an toàn là những bước vô cùng quan trọng. 

Tham khảo trong ấn phẩm của FAO để biết thêm về các ví dụ về cách nông nghiệp hữu cơ có thể được thực hiện trong khi đảm bảo an toàn thực phẩm đồng thời làm quen với nông học, một cách tiếp cận ủng hộ việc sử dụng các quy trình tự nhiên và hạn chế sử dụng các đầu vào bên ngoài.

###

Tài liệu tham khảo:

– Blog The farmer’s daughter

– Thông tin về việc xuất bản ấn phẩm “Thực phẩm hữu có có an toàn hơn không?”  

– Ấn phẩm của FAO – “Thực phẩm hữu cơ có an toàn hơn không?: